Հին օրերի սառույցը

Մեր տան բակը... Հիշողությանս մեջ միշտ լուսավոր, տարբեր տեսակի մարդիկ և տարաբնույթ պատմություններ: Մեր տան լուսավոր բակում հայտնված նոր հյուրը, որ մայրիկիս ջութակի դասատուն է եղել, նոր շունչ տվող մարդը, շատ հետաքրքիր պատմություններ էր պատմում իր կյանքից և մանկությունից: Ոչ մի կերպ չէր կարողանում մոռանալ մանկության հոտը, համը, հորը և մորը… Չէր կարողանում հաշտվել մեր օրերի համ ու հոտի հետ: Հացի համի, պերաշկիի համի, մարդու համի...Ամեն անգամ, երբ գալիս նստում էր մեր լուսավոր բակում` ընկնում էր հիշողությունների գիրկը և պատմում ու պատմում, պատմում ու պատմում էր, և կարևոր չէր, թե արդեն որերորդ անգամ է պատմում նույն պատմությունը: Ամեն անգամ լսում էի` ինչպես առաջին անգամ: Մտովի տեսում էի իր նկարագրած տունը, բակը, պարտեզը, հին շուկան, մառանը` լի կճուճներով, ղավուրման, անգամ զգում էի նրա մոր պատրաստած անուշ ճաշի հոտը: Ամեն անգամ չէր մոռանում ասել, թե մայրն ինչ համեղ ձեռք ուներ, և ինչպես էին բոլորը հարգում տիկին… անունը չեմ հիշում: Պաշտում էր հորը և զարմանքով ու կարոտով պատմում Համո հոր մասին: Եվ միշտ ասում էր, որ ամբողջ Էրևանը գիտեր Համոյին. խանութ ուներ, հոլ էր պատրաստում և ուրիշ փայտյա իրեր: Շաբաթը երկու անգամ գալիս էր մեր տուն և ոչ մի անգամ չէր մոռանում նորից պատմել իր հրաշալի ծնողների մասին: Մեկ էլ մայրս է էդպես պատմում հոր մասին` չմոռանալով մանրուքները: Քիչ մարդիկ կան, որ այդպես յուրահատուկ սիրով և պաշտամունքով հիշում են ծնողներին: Անգամ ես եմ վարակվել մորիցս: Կարող եմ բոլորովին օտար մարդկանց պատմել իմ տատիկ- պապիկներ մասին, իհարկե, ոչ մորս նման: Նույն պատմությունը մայրս ունակություն ունի այնպես պատմելու, որ կինոյի պես տեսնես աչքիդ առջև:

Եվ այսօր նորից մեզ հյուր եկավ Շտիկյան Հրանտ անուն-ազգանունով հետաքրքիր պատմություն ասող մարդը: Բակում նստած էինք ես, Աննան և Հրանտը: Նորից ընկել էինք Հրանտի հին ու նոր պատմությունների գիրկը: Ես լսում եմ: Աննան ու Հրանտը զրուցում են հին Երևանից, կարոտով հիշում հացի համը, ինը կոպեկանոց բուխանկայի համը, որը ես չեմ համտեսել: Ոչ էլ պոնչիկը: Իրենք զրուցում են, իսկ ես մտածում եմ` ինչ մեղք եմ ես, ո'չ բուխանկան, ո'չ պոնչիկը չեմ կերել, այդպես էլ չիմացա իսկական հացի համն ու հոտը: Աննա ասաց.

-Ես որ փոքր էի, երբ գալիս էր առաջին ձյունը, հարիկս տանում էր մեզ պարտեզ, հեռացնում գետնից ձյունը, մաքուր մասի վրա լցնում բալի մուրաբա և ասում ` կերե՛ք, ձագուկներս:
Հրանտը բացականչեց.
-Հա՜, հա՜, մենք էլ մեղր էինք լցնում, ի՜նչ համով մարոժնի էր:
Երկուսով ախ քաշեցինք: Ես աչքերս մեծ բացած մտածում եմ.
-Տե՛ր իմ, անգամ ձյունով մուրաբա չեմ փորձել, առավել ևս` մեղրով: Իսկապես որ տարօրինակ դժբախտ եմ:

Հետո բոլորը լռեցին: Երևի թե ընկան պաղպաղակամուրաբայամեղրային հիշողությունների մեջ: ՈՒտելիքների հոտը իմ մանկության, անկեղծ ասած, չեմ հիշում: Երբ մի քիչ մեծացա, հացի հերթերն էին, և հացն էլ հաց չէր, բայց շատ լավ հիշում եմ տատիկներիս հոտը, իրենց խալաթի և մազերի հոտը, իրենց սենյակների հոտերը, որոնք իսկապես անուշ էին: Բաներ, որոնք անտեսանելի են և անշոշափելի, բայց դաջված` հիշողությանս մեջ: Սիրում եմ կյանքը` լցված հիշողության բուրմունքով:

Նվարդ ՀԱՅԹԱՅԱՆ
Հ.Գ. – ՈՒղիղ մեկ ամիս անց Հրանտը մահացավ: Մեր բակը դատարկվեց...

Մեկնաբանություններ